Büyük Lider Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün 19 Mayıs 1919’da düşmanın dört koldan sardığı yurdu kurtuluşa götürmek için Samsun’a çıkıp Ulusal Gayret’i başlatmasının üzerinden 106 yıl geçti.
AA muhabirinin tarihi kaynaklardan derlediği bilgilere nazaran, Mondros Mütarekesi’nin 30 Ekim 1918’de imzalanmasından sonra İzmir’i Yunanlılar, Adana’yı Fransızlar, Antalya ve Konya’yı İtalyanlar işgal etti.
Urfa, Maraş, Antep, Merzifon ve Samsun’a İngiliz askerleri çıktı, İngiliz Donanması 13 Kasım 1918’de İstanbul önlerine demir attı.
Vatan toprağını korumak için yıllarını cephelerde geçiren, Yıldırım Orduları Küme Komutanlığından 3 Kasım 1918’de İstanbul’a dönen Mustafa Kemal, yurdun kurtulması için harekete geçti.
Samsun ve etrafındaki Rumlar, 17-18 Mart 1919’da Samsun’a asker çıkaran İngilizlerin de dayanağıyla çete baskınları yapıp kaos çıkararak, Mondros Ateşkes Antlaşması’nın 7. unsuru gereği bölgeyi İtilaf Devletlerinin işgaline açmak istiyordu.
Bu gelişmeler üzerine Türk halkı kendini savunmak için teşkilatlanmaya, can ve mal güvenliklerini müdafaaya çalışınca bu durumdan kaygı eden İngiliz Yüksek Komiserliği ve Karadeniz Ordusu Başkumandanlığı, 21 Nisan 1919’da İstanbul Hükümeti’ne nota vererek, bölgedeki tansiyonun yatıştırılmasını, Rumlara karşı yapılan kelamda taarruzların önlenmesini talep etti.
Bölgede asayişi sağlaması için 9. Ordu Müfettişi olarak görevlendirilen Mustafa Kemal, İzmir’in işgal edildiği 15 Mayıs 1919’un ertesi günü, Bandırma Vapuru ile İstanbul’dan yola çıktı.
Mustafa Kemal ve arkadaşları, Samsun’a birinci adımlarını 19 Mayıs’ta Reji İskelesi’nden attı. Birinci Dünya Savaşı’nda Ruslar tarafından kentin bütün iskeleleri bombalanmış lakin yalnızca Fransızlara ilişkin Reji (Tekel idaresi) İskelesi sağlam kalmıştı. Fransızlar o dönemde Samsun’da kurulu bir fabrikada sigara üretiyordu. İskelenin ismi bu nedenle “Tütün İskelesi” olarak da geçiyordu.
Samsun’a gelişinin İngilizlerde tedirginlik oluşturması üzerine Mustafa Kemal, Samsun’da 6 gün kaldıktan sonra 25 Mayıs’ta Havza’ya geçti.
HAVZA’DA YAPILAN MİTİNGDE İZMİR’İN İŞGALİ PROTESTO EDİLDİ
Ülkenin kurtuluşuna giden yolda Mustafa Kemal Paşa’nın ikinci durağı olan Havza’da birinci miting gerçekleştirildi. Mustafa Kemal Paşa’nın talimatıyla yapılan mitingde, İzmir’in işgali protesto edildi.
Bir sonraki durağı Amasya olacak Mustafa Kemal, 18 gün boyunca Havza’da Ulusal Gayret için kıymetli çalışmalar yürüttü.
Havza’daki hareketlilikten haberdar olan İngilizlerin yaptığı baskı ile 9. Ordu Müfettişliği vazifesinden alınması üzerine Mustafa Kemal, Havzalılara sivil olarak veda etti.
MİLLİ ÇABA TÜM YURDA YAYILDI
Gazi Mustafa Kemal ve silah arkadaşlarının Samsun’a çıkarak yaktığı kurtuluş meşalesi sırasıyla Amasya, Erzurum ve Sivas’ta da yakılarak tüm yurda yayıldı. Ulusal Çaba sonunda 29 Ekim 1923’te kurulan Türkiye Cumhuriyeti, bu yıl 102. yaşına giriyor.
MİLLETİN İSTİKLALİ VE İSTİKBALİ İÇİN AÇILAN YOL
Türk milletinin geleceğini kurtarmaya yönelik bir arayış olduğu periyotta Mustafa Kemal Paşa’nın cüret gösterdiğini belirten Çağlayan, “Mustafa Kemal Paşa ve arkadaşları büyük bir çaba başlatmak üzere kentimiz Samsun’umuza erdemli adımını atmıştır. Ulusal Gayret periyodunda teslim olan bir ülke tablosu var. Büyük bir savaş, 4 yıl sürdü ve bu 4 yıl süren savaşta nüfusumuzun neredeyse dörtte birini kaybettik. Şehit verdik, 1 milyona yakın askerimiz şehit ve gazi oldu.” diye konuştu.
Mustafa Kemal Atatürk’ün Samsun’a çıkarak Türk milletini gayrete ikna ettiğini lisana getiren Çağlayan, “Mustafa Kemal Paşa, öncelikle halkı ikna etmek için bilhassa Samsun’da bunun birinci denemelerini yapmıştır, yani halkın nabzını yoklamıştır. Büyük inkılapları gerçekleştiren Mustafa Kemal Paşa, bu inkılapların tutup tutmayacağını ya da toplumun kabul edip etmeyeceğini, milletimizin hazır bulunuşluğunu ölçerek bu inkılapları gerçekleştirmiş ve bu çerçevede de Samsun onun için bir birinci uygulama olmuştur.” diye konuştu.
Atatürk’ün bu süreçte Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’ni kurdurduğunu vurgulayan Çağlayan, Atatürk’ün halkın çabanın içerisinde olması için çok değerli ve titiz bir çalışma programı yürüttüğünü lisana getirdi.
Prof. Dr. Kaya Tuncer Çağlayan, Mustafa Kemal Paşa’nın milleti uyandırıp, bilinçlendirerek Ulusal Gayret’i başlattığını belirtti.
“MİLLETLER ŞAYET ÜRETMEZSE ÇALIŞMAZSA YOK OLMAYA MAHKUMDUR”
Milli Çaba ruhunun kıymetini vurgulayan Çağlayan, şunları kaydetti:
“Milli Gayret ruhu konusunda söylenecek en değerli şey, ülkemizin bağımsızlığının korunmasıdır. Her Türk, Türk milletinin ve devletinin bağımsızlığı konusunda son derece teyakkuz halinde olmalıdır. Tıpkı vakitte ülkemizin aydınlık geleceği için dayanışma halinde olma konusunda hassas olmalıdır. Tekrar üretken olmalıdır. Milletler, şayet üretmezse, çalışmazsa yok olmaya mahkumdur. Atatürk sevgisi, silah arkadaşlarına sevgi, şehitlerimize, gazilerimize hürmet, bütün bunlar olağan ki Ulusal Uğraş ruhunun özünde yer alması gereken bedellerdir.”
About The Author
More Stories
Havuzda boğulma tehlikesi geçiren çocuk, bekçinin müdahalesiyle hayata döndü
Sivas’ın İmranlı İlçesinde Yangın: Samanlık, Ahır ve Konut Alev Alev
Sivas’ta Otoyolda Yaya Kazası: Bir Kişi Hayatını Kaybetti